ملیت : ایرانی - قرن : 14 منبع : گلزار مشاهیر
شاعر.
تولد: 20 بهمن 1308، بروجرد.
درگذشت: 17 اردیبهشت، 1370، تهران.
محمدرضا رحمانى یاراحمدى مشهور به مهرداد اوستا كه در شعر «اوستا» تخلص مىكرد، از ده سالگى به سرودن شعر پرداخت و تخستین شعرى را كه سرود در سوگ امام حسین (ع) بود. بعد از پایان دورهى دبستان در سال 1321، براى تحصیلات متوسطه به تهران آمد و پس از تحصیل در یكى از دبیرستانهاى شبانه در سال 1327 دیپلم ادبى گرفت. در همان سال همكارى با آموزش و پرورش (به عنوان مسئول سامان داده به كتابخانههاى موجود در این وزارتخانه و تأسیس كتابخانههاى شهرستانها، اصلاح متون و مقالات و كتب ادبى این وزارتخانه، تدریس در چند دبیرستان) آغاز و همزمان وارد دانشگاه شد و در سال 1330 از دانشكده معقول و منقول (دانشكدهى الهیات و معارف اسلامى تهران) موفق به دریافت مدرك كارشناسى شد و سپس به ادامهى تحصیل پرداخت و كارشناسى ارشد خود را در همین رشته گرفت. در شهریور 1332 به سبب طرفدارى از دكتر محمد مصدق، مخالفت با شاه و سخنرانىهاى انقلابى در جریان كودتاى 28 مرداد دستگیر و به مدت هفت ماه زندانى شد. ضمنا همان سال اوستا به تصحیح و چاپ دیوان سلمان ساوجى اقدام نمود. در سال 1333 رسالهاى در فلسفه، منطق و روان شناسى و اخلاق را منتشر ساخت و شروع به تدریس در دانشگاه تهران نمود. سپس كتاب فلسفى عقل و اشراق و پس از آن رسائل خیام (نوروزنامه- رسالهى موجود) را با مقدمه و تحقیق در زندگى خیام تحقیق و منتشر كرد.
در سال 1335 با سباستین مونه، فیلسوف و شرقشناس فرانسوى، آشنا شد و نزد ایشان شروع به تحصیل فسلفه تكمیلى نمود و در مقابل، عرفان مشرق زمین و آثار عرفاى اسلامى از جمله مولوى و عطار نیشابورى را به مونه درس مىداد. این ارتباط تا سال 1339 ادامه داشت. در این سال اولین مجموعه شعر خود را به نام كاروان از دست رفته را منتشر ساخت. سالها بعد پالیزبان، حماسه آرش و از امروز تا هرگز را منتشر ساخت. در تابستان 1346 براى نخستین بار براى مدت یك ماه به كشورهاى فرانسه، انگلستان و ایتالیا سفر كرد. دو سال بعد كتاب اشك و سرنوشت كه گزیدهاى از شاهكارهاى ادبى جهان است و سپس روش تحقیق در دستور زبان فارسى و شیوه نگارش را منتشر كرد. در سال 1349 براى بار دوم به اروپا سفر كرد و در مدت اقامت یك ماهاش در فرانسه و سوییس با ژانپل سارتر ارتباط برقرار كرد. این ارتباط چندین سال ادامه داشته است. در تیر 1351 مجموعهى شعر شراب خانگى ترس محتسب خوره را به رشتهى تحریر درآورد كه در همان سال توقیف شد. در خرداد 1352 كتاب انتقادى تیرانا را منتشر كرد كه این كتاب هم توقیف شد. ضمنا به سبب طرح پارهاى از مسائل و از جمله ذكر نام حضرت امام خمینى (ره) در این كتاب مدت یك سال ممنوعالقلم گردید. در تابستان 1356 به فرانسه و سوییس رفت و با سید محمدعلى جمالزاده در ژنو دیدارى داشت. در شهریور 1359 نیز یك ماهى در فراسنه اقامت گزید و در دانشگاهها و مراكز فرهنگى این كشور سخنرانىهایى نمود. با شروع جنگ تحمیلى بارها در جبههها و مناطق جنگى حضور داشت. در سال 1360 مجموعه شعر امام حماسهاى دیگر را ساخت. در زمستان سال 1362 جهت معالجه بیمارى قلبى و بازگردانیدن چند كتاب ارزشمند خطى به كشور كه در سالهاى انقلاب به فرانسه منتقل شده بود، براى مدت یك ماه به فرانسه رفت. در زمستان 1367 به پاكستان رفت و چندین سخنرانى دربارهى شخصیت حافظ و آثار او ایراد نمود. ضمنا مجتمع هنر و ادبیات مقدس طى مراسمى در تالار وحدت در سال 1367 لوح دست خط زرین حضرت امام (ره) و دیپلم افتخار و سكهى یادبود مجتمع را به مهرداد اوستا به عنوان برگزیدهى بخش شعر اهدا نمود. در سال 1369 نیز خلیلالله خلیلى، قصیدهسراى افغانى، سخنراى نمود. استاد اوستا، طى سالهاى تدریس در مراكزى چون دانشگاههاى تهران، ملى، مدارس عالى ترجمه و پارس، مجتمع عالى هنر، فلسفه تاریخ هنر، تاریخ اجتماعى هنر، روش تحقیق هنر در اروپا، روش تحقیق هنر در شوق، ادبیات جهان، ادبیات نمایشى، زیبایى شناسى، روش تحقیق در زیبایى شناسى، به تدریس تاریخ موسیقى اشتغال داشت. آخرین سالهاى تدریس استاد 1369 و 1370 بود كه در دانشكدهى هنرهاى زیباى دانشگاه تهران تاریخ موسیقى تدریس مىكرد. وى همچنین مشاور هنرى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى بود.
استاد اوستا با اینكه بیشتر به قصیدهسرایى متمایل بود در زمینههاى دیگر شعر همانند غزل، مثنوى، دو بیتىهاى پیوسته، رباعى و غیره نیز تسلط داشت. از نظر قالب به شیوه شعراى خراسانى و بیشتر پیرو ناصر خسرو، خاقانى و مسعود سعد بود و در اندیشههاى شاعرانهاش غالبا دقایق فلسفى و تفكرات حكیمانه را مىپرواند. وى معتقد بود كه «یك هنرمند باید فرزند زمان خود باشد و اگر احیانا خود نیازمندىهاى زیادى از نظر مادى ندارد باید آنقدر روحیهى حساس و تأثیر پذیرى داشته باشد كه درها و نیازمندىهاى اكثریت مردم را درك كند و آینهى گویاى رنج و شادى مردم زمان باشد.»
فهرست آثارش (هرچند برخى از كتابهایى كه در زیر آمده در هیچ كتابخانهاى یافت نشد، معهذا عنوان آن در اینجا ذكر شد). به این شرح است: از امروز تا هرگز (نثر داستانى، 1345)؛ از كاروان رفته (شعر، 1339)؛ اشك و سرنوشت (قطعههاى ادبى، ترجمه، شعر)؛ امام، حماسهاى دیگر (1368)؛ پالیزبان (شعر، 1342)، پرنیان (شعر)؛ تحلیل فلسفى علمى پیرامون اصول ادیان؛ رسائل خیام؛ نوروزنامه- رساله وجود (تصحیح، مقدمه و تحقیق در زندگى خیام)؛ تصحیح دیوان سلمان ساوجى؛ تصحیح و تحقیق كلیات شیخ سعدى؛ تعریف و توجیه انسان؛ تیرانا (نثر انتقادى، 1352)؛ حماسه آرش (شعر، 1344)؛ راما (شعر 1370)؛ رسالهاى در منطق؛ فلسفه؛ روان شناسى و اخلاق، روش تحقیقى در تاریخ هنر؛ روش تحقیق در تحولات فكرى و فلسفى در اروپا و آسیا؛ روش تحقیق در دستور زبان و شیوه نگاش (1348)، روش تحقیق در زیبا شناسى؛ روش تحقیق در بیان فلسفى اسطورهها؛ روش تحقیق در بیان دین و اخلاق؛ سرود ناتمام (مجموعه شعر از عبدالله صاحلى سمنانى، با دیباچهاى از استاد اوستا، 1353)؛ سیر مكاتب هنرى در ایران؛ شراب خانگى ترس محتسب خورده (شعر، 1351)؛ عدالت، حكومت، جامعه، عقل و اشراق؛ كارنامهى شعر معاصر پارسى؛ لحن شناسى (پیرامون آثار و افكار بزرگان سخن ایران)؛ مجموعه مقالات، مقدمهاى بر دیوان حافظ، مكاتب فلسفى در آسیا؛ مكاتب فلسفى در اروپا؛ مكاتب هنرى در اروپا؛ مكاتب هنرى در شرق؛ منطق حماسى مهابهارات؛ منطق كلام حافظ؛ منطق كلام فردوسى؛ نامهها؛ نقد و بررسى آثار سنائى.
استاد مهرداد اوستا سرانجام در روز هفدهم اردیبهشت 1370 به هنگام اشتغال به تصحیح شعر و تعلیم، در تالار وحدت- شوراى شعر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى- در ساعت 1 / 30 بعدارظهر به سبب سكتهى قلبى درگذشت و فرداى آن روز پیكر وى در بهشت زهرا در مقبرهى مشاهیر فرهنگ، ادب و هنر ایران در كنار مجتبى مینوى و مشایخ فریدنى (حجره 953) به خاك سپرده شد.
